گل بنفشه داراي گونه‌هاي فراواني است كه در ايران ۱۹ گونه بومي آن شناخته شده كه به رنگ‌هاي سفيد، زرد، آبي، بنفش و… هستند كه در اين بين معروف‌ترين آن‌ها در ايران بنفشه ۳ رنگ و بنفشه معطر است. گل بنفشه بيشتر در قسمت شمال غرب كشورمان و همچنين مناطق كوهستاني به‌صورت خودرو در زمين‌هاي مرطوب و در كنار نهرهاي آب رشد مي‌كند. گل بنفشه مانند ساير ديگر گل‌ها فقط در فصل بهار رشد مي‌كنند و داراي گل هستند كه علاوه بر زيبايي داراي عطر دل‌نشيني هستند كه قطعاً ارزش كاشت را دارند شما مي‌توانيد براي كاشت گل بنفشه هم در باغچه و هم در گلدان بنا به سليقه خود اقدام كنيد.

كاشت گل بنفشه

بهترين زمان براي كاشت بذر بنفشه اوايل شهريور تا اواسط پاييز است.

در ابتدا بايد گفت كه كاشت گل بنفشه به فضاي چنداني احتياج ندارد، شما مي‌توانيد در يك فضاي كوچك هم اقدام به اين كار كنيد.

ابتدا بايد براي كاشت بذر بنفشه يك مكان جدا از بستر اصلي كاشت فراهم كنيد.

تهيه يك سبد پلاستيكي و يا يك گلدان گزينه خوبي است.

بعد از پر كردن سبد با خاك بذر بنفشه ها را روي خاك مي‌پاشيم.

سپس بعد از آن به اندازه نيم سانتي‌متر كود پوسيده روي بذر بنفشه ها مي‌ريزيم.

از آلوده نبودن كودي كه براي كاشت بذر بنفشه استفاده مي‌كنيد مطمئن باشيد.

بعد از كاشت بذر بنفشه آن‌ها را آبياري كنيد تا بستر مرطوب شود.

 تا زماني كه بذر بنفشه ها جوانه نداده‌اند از تابش مستقيم نور خورشيد به بذر بنفشه ها جلوگيري كنيد زيرا در مقابل سوختگي بسيار حساس هستند.

با گذشت ۲ هفته از كاشت بذر بنفشه خواهيم ديد كه بذر بنفشه ها سر از خاك بيرون آورده‌اند.

زماني كه اندازه هر جوانه به ۲۰ سانتي‌متر رسيد زمان آن است كه به بستر اصلي انتقال داده شوند.

كاشت بذر بنفشه به‌صورت مستقيم در همان محل اصلي نبايد انجام شود زيرا زماني كه بذر بنفشه ها پاشيده مي‌شوند به‌صورت نامنظم جوانه مي‌زنند كه جالب نيست به همين دليل ابتدا در يك بستر جدا نشاء گيري كرده سپس به زمين اصلي انتقال داده مي‌شود.

گل بنفشه از آن دسته گل‌هايي است كه نمي‌توان در محيط خانه از آن‌ها نگهداري كرد زيرا براي رشد نياز به محيط بيرون و اكسيژن فراوان دارند، به همين دليل در زمان كاشت بذر بنفشه سعي كنيد محيطي مناسب براي مثال پنجره‌هاي جنوبي را براي جوانه‌زني انتخاب كنيد، البته مي‌توان با كاشت گل بنفشه در بالكن و تراز از آن‌ها به‌خوبي نگهداري كرد.

شرايط نگهداري

خاك: براي اينكه بذر بنفشه رشد قابل‌قبول و مطلوبي داشته باشد حتماً بايد از خاكي استفاده كنيد كه قدرت زهكشي خوبي داشته باشد و همچنين خواستار خاكي مرطوب با PH بين ۵٫۵ تا ۷٫۵ نيازمند است.

آبياري: براي رشد خوب گل بنفشه به‌خصوص در ايام تابستان كه هوا گرم است، بايد آبياري آن به‌صورت منظم انجام شود، از غرقابي كردن خاك خودداري كنيد، رطوبت بيش‌ازحد خاك باعث مي‌شود كه ريشه‌ها در خاك خفه شوند. همچنين بايد از خشكي دادن گياه هم خودداري كنيد زيرا خشكي كشيدن هم باعث كاهش گل‌دهي گياه مي‌شود.

نور: گل بنفشه از جمله گل‌هاي بيروني و آفتاب دوست است كه به ميزان كمي هم مي‌تواند سايه را تحمل كند، عدم دريافت نور كافي منجر به كوچك شدن گل‌ها مي‌شود.

دما: گل بنفشه در هواي خنك عمر و ماندگاري بيشتري دارد طوري كه اين گل قادر به تحمل سرماي زمستان است و مي‌تواند در زير برف زنده بماند. گل بنفشه بهترين رشد را در دمايي بين ۴ الي ۱۳ درجه سانتي‌گراد دارد.

آفات: يكي رايج‌ترين آفات در كاشت گل بنفشه شته است براي از بين بردن آن مي‌توان با كمك آب و صابون روي آن اسپري كرد. نوع ديگري از آفت گل بنفشه وجود دارد كه به آن لكه برگ مي‌گويند كه منجر به ايجاد لكه‌هاي سياه بر روي گل برگ‌هاي گل مي‌شود. يكي ديگر از عارضه‌هاي گل بنفشه پوسيدگي ساقه است كه مي‌تواند از طريق‌هاي گوناگوني به گل انتقال داده شود، اين عوارض منجر به كم رنگ شدن گل برگ‌هاي گياه و چروك شدن آن مي‌شود.

زمان گل‌دهي: گل بنفشه از اواخر زمستان و با آمدن بهار شروع به گل‌دهي مي‌كند، اين گياه به‌طور معمول مي‌تواند در تمام طول سال گل بدهد، رشد اين گل در فصل گرم تابستان كمي محدودتر خواهد شد چرا كه در تابستان روزها بلندتر است و گياه بايد گرماي بيشتري را تحمل كند.

گل بنفشه با نام انگليسي Pansy و نام علمي Viola. sp از خانواده بنفشگان (Violaceae)، گياهي است علفي و چندساله كه البته به‌صورت يك‌ساله و يا دوساله كشت مي‌شود. برگ گل بنفشه قلبي شكل است كه بر روي سطح زمين قرار گرفته‌اند. گل‌هاي بنفشه به رنگ‌هاي متنوع مانند زرشكي، ارغواني، بنفش، آبي و به‌ندرت به رنگ سفيد و سياه است. اين گل‌ها معطر بوده و يكي از گل‌هاي زينتي زيبايي هستند كه گلدهي آن در اوايل بهار انجام مي‌شود.

كاشت

زمان مناسب كاشت بنفشه اوايل شهريور تا اواسط پاييز است. مقداري خاك را درون گلدان و يا سبد ريخته يا در قسمتي از باغچه بذر بنفشه ها را روي خاك بپاشيد و حدود نيم سانتي‌متر روي آن خاك يا كود دامي پوسيده بريزيد و سپس خوب آبياري كنيد. حدود ۵ الي ۱۰ روز بعد بذرها سبز مي‌شوند و زماني كه مقداري بزرگ شدن (حدود يك‌ماهه الي دوماهه) رسيدند آنها را از خزانه درآورده و در محلي كه مي‌خواهيد به فاصله ۱۵ الي ۲۰ سانتي‌متر نشا كنيد بهترين روش همين است. برخي‌ها بذر گل بنفشه را روي محلي كه موردنظرشان هست مي‌پاشند تا همان‌جا سبز بشود اما اين روش درست نيست دليلش اين است كه زمان بذرپاشي بذرها نامنظم روي زمين ميافتند و وقتي سبز مي‌شوند. خيلي از آنها ممكن است كنار هم سبز بشوند اما زماني كه بذرها رو درون خزانه بكاريد بعد مي‌توانيد به‌صورت منظم بوته‌هاي اين گل را به هر طريقي و به هر فاصله‌اي كه مي‌خواهيد بكاريد.

به اين نكته هم حتماً توجه شود كه هيچ‌وقت اقدام به نگهداري گل و گياهان بيروني در منزل نكنيد چون درون منزل نور و تهويه هواي كافي براي رشد گياهان و درختان بيروني وجود ندارد حتي كاشت بذر هم ممكن است با مشكل مواجه شود در كل اگر مكاني براي كاشت بذر نداريد و مجبور هستيد كه در منزل اين كار را بكنيد. بهتر است گلدان خزانه را روي پنجره جنوبي بگذاريد تا نور كافي به آن برسد و حتماً پس از سبز شدن بذر گياهاني كه بيروني هستند آنها را به بيرون از خانه انتقال بدهيد اگر به بيرون انتقال ندهيد ساقه‌ها دراز شده و كم‌كم از بين مي‌رود.

تكثير اين گياه به ۴ روش شامل كشت با بذر، قلمه زدن، تقسيم با ريشه و تقسيم ساقه انجام مي‌شود كه بستگي به نوع گونه، از يكي از آن‌ها استفاده مي‌شود. مهم‌ترين روش تكثير كه اكثر گونه‌ها از اين روش ازدياد مي‌يابند، كشت بذر است. در اين روش عمل نشاكاري صورت مي‌گيرد كه در مرداد در شاسي مي‌كارند و نشاها را در پاييز با زمين اصلي انتقال مي‌دهند و در زمستان در زير برف باقي مي‌مانند. انتقال نشا هر چه زودتر انجام شود، گل‌ها درشت‌تر خواهد شد.

اين گياه به آبياري كافي و منظم نياز دارد. اگر خاك خشك شود، باعث مي‌شود گلدهي كاهش يابد و اگر غرقابي اتفاق بيافتد، ريشه دچار خفگي شده و مي‌پوسد و گياه از بين مي‌رود. خاكي كه داراي خاك‌برگ باشد و غني از كود حيواني باشد، رشد مطلوبي را براي گياه ايجاد مي‌كند البته نكته مهم اين است كه حتماً زهكش خاك مناسب باشد. بنفشه گياهي است آفتاب دوست. البته مي‌تواند كمي سايه را تحمل كند ولي بايد توجه داشت كه اگر محيط رشد گياه، نتواند نور موردنياز گياه را فراهم كند، گل‌هاي توليد شده كوچك خواهند شد. اين گياه هواي خنك را دوست دارد. وقتي به اواخر بهار مي‌رسيم و هوا رو به گرمي مي‌رود، گلدهي كم مي‌شود. در زمستان مي‌توان سرما و يخبندان را تحمل كند و زير برف زنده مي‌ماند.

در زمان كاشت بذر بايد توجه داشت كه چون گياه به آفتاب‌سوختگي حساس است، پس بايد سايه را در خزانه ايجاد كرد. گونه بنفشه سه رنگ، به مرگ گياهچه حساس است. پس بايد توجه داشت كه محيط كشت آلوده نباشد و كود دامي كه به محيط اضافه مي‌شود دچار آلودگي نباشد. ويروس موزاييك خيار يكي از ويروس‌هاي گياهي است كه از اين گياه استخراج گرديده و بر روي آن اثبات شده است.

خواص گل بنفشه

استفاده از گياه بنفشه براي بهبود و درمان سردردهاي ناشي از گرمي بسيار مفيد است. يكي از مشكلات شايع كه امروزه گريبان گير بيشتر افراد جامعه شده است، سردرد است كه بخش عمده‌اي از اين سردردها، به دليل گرمي زياد مغز يا خشك شدن نسبي مغز به خاطر سبك زندگي امروزي (استرس‌هاي زياد فردي، دير خوابيدن، كم بودن خواب شب، مصرف زياد گرمي‌ها و مواد غذايي تند و طعم‌دهنده) است و مصرف شربت بنفشه به درمان آن كمك شاياني مي‌كند.

از مهم‌ترين فوايد گل بنفشه استفاده از آن براي درمان سرفه‌هاي ناشي از گرمي و خشكي است. طبع خنك اين گياه باعث شده استفاده از شربت و دمنوش بنفشه تهيه شده از آن، باعث انعطاف‌پذير و نرم شدن ريه و مجاري هوايي شود.

مصرف شربت گل بنفشه براي افرادي كه اسهال‌هاي خوني ناشي از گرمي و صفرا دارند، مفيد است. به‌طوركلي گياه بنفشه به دليل داشتن طبع خنك، ضد صفرا عمل مي‌كند. بنابراين علت و ريشه اين نوع اسهال را برطرف كرده و باعث بهبود تحريك روده، اسهال و خون‌ريزي مي‌شود.

گل بنفشه در درمان بيماري‌هاي گوارشي و پاك‌سازي ريه و پوست استفاده مي‌شود و براي درمان بيماري سينوزيت بسيار مفيد است. همچنين ريختن چند قطره از آب دم كرده اين گياه، در بيني براي باز كردن تنفس، رفع خشونت سينه و زكام بسيار مفيد است. آب دم كرده گل بنفشه براي درمان برفك دهان مفيد بوده، به اين منظور مقداري از آن را در دهان نگه داريد و يا با آب تازه آن دهان‌شويه كنيد، برفك دهان را برطرف مي‌سازد، ورم لثه را مي‌نشاند و اگر در گلو قرقره كنيد آنژين را درمان مي‌كند.

روغن گل بنفشه نيز فوايد بسيار دارد ازجمله جلوگيري از ريزش مو، سفيد كردن پوست صورت، برطرف كردن كك‌ومك صورت، نرم كردن مو و براي سينوزيت، ميگرن و سردرد بهترين درمان است. كاهش و رفع تب از ديگر خواص بنفشه است. به اين منظور مقداري گل بنفشه را داخل آب‌خنك همراه با گلاب بريزيد و بعد از نيم ساعت صاف كرده و به شخص تب‌دار داده شود.